Οι Αφηρημένοι

Τις προάλλες, κατά τη διάρκεια ταξιδιού μου στην Αγγλία (σε σχέση με το οποίο προτίθεμαι να αναπτύξω σκέψεις και συναισθήματα σε άλλη ανάρτηση) επισκέφθηκα μια πινακοθήκη σύγχρονης τέχνης για να δω μια έκθεση με θέμα την εξέλιξη της αφηρημένης τέχνης στον 20ο αιώνα. Κάπου εδώ να σημειώσω ότι επειδή ασχολήθηκα για κάποια χρόνια με εικαστικές τέχνες, προσπαθώ με κάθε ευκαιρία να επισκέφτομαι πινακοθήκες στα ταξίδια μου. Και το κάνω πάντα με μεγάλο ενθουσιασμό, έχοντας στο μυαλό ότι ακόμα και αν δεν ικανοποιηθώ από τα εκθέματα, η έκφραση μέσα από τις τέχνες κρύβει πάντα μια μαγεία που το λιγότερο που μπορούμε να κάνουμε είναι να τη σεβαστούμε. Αυτός ο σεβασμός όμως θεωρώ ότι πρέπει να κατευθύνεται όχι μόνο από το θεατή στον καλλιτέχνη αλλά και το αντίθετο. Γι' αυτό θυμώνω όταν θεωρώ ότι η απουσία περιορισμών ή κανόνων καθιστά την ελευθερία στην τέχνη ασυδοσία. 

Κατανοώ ότι οι τέχνες εξελίσσονται με την πάροδο του χρόνου. Δεν είναι στάσιμες ευτυχώς. Όμως η έννοια της αφηρημένης τέχνης δεν είναι καθόλου αφηρημένη. Είναι σαφέστατη. Προέρχεται από το ρήμα "αφαιρώ" και είναι λοιπόν αυτονόητο ότι θα πρέπει να υπάρχει κάτι από το οποίο να "αφαιρέσεις". Αφαιρούν λοιπόν από το χρώμα, το σχήμα, τον όγκο, τις διαστάσεις. Όταν όμως καταλήγουμε να αφαιρείται η ουσία, το "ποιος περιπέζει ποιον" είναι το μόνο που μπορώ να σκεφτώ. Στα τελευταία χρόνια έχω έρθει αντιμέτωπη πολλές φορές σε αντίστοιχες εκθέσεις με τον πειρασμό να πω "Είναι τώρα τέχνη αυτό που βλέπω;"

Θα μου πεις, κι ο Νταλί είχε σε έργο του τρίχες από αιδοίο, θα αμφισβητήσεις τώρα και τον Νταλί; Κατ' αρχάς ο Νταλί στο γνωστό έργο του, είχε κατασκευάσει ολόκληρο μηχανισμό, στα πλαίσια του οποίου βλέπουμε τις επίμαχες τρίχες. Επίσης ο Νταλί έχει ένα έργο πίσω του διόλου ευκαταφρόνητο. Το κυριότερο όμως είναι ότι υπάρχει ένα σκεπτικό πίσω από το έργο, που ακόμα και αν δεν μπορώ να το συλλάβω πλήρως, το σέβομαι ως μέσο έκφρασης ενός ιδιοφυιούς. 

Σας παραθέτω λοιπόν κάποια από τα "έργα" της έκθεσης, τα οποία ομολογουμένως αποτέλεσαν τις σταγόνες που ξεχείλισαν το ποτήρι. 

Ο κύριος που βλέπετε να απεικονίζεται στην οθόνη αποφάσισε να κάνει ένα βίντεο διάρκειας 20 λεπτών στο οποίο ξεντύνεται. Για την ακρίβεια δεν ξεντύνεται, απλώς βγάζει αυτό το κόκκινο φανελάκι που βλέπετε. Αυτό είναι το έργο του. Πως του παίρνει 20 λεπτά να βγάλει το φανελάκι. Δεν είναι ούτε ανάπηρος, ούτε υπέργηρος. Κάνει τόσο αργές κινήσεις σε βαθμό που νομίζεις ότι η εικόνα έχει "παγώσει". Αν πρόθεση του ήταν να "με βγάλει από τα ρούχα μου", το κατάφερε. Αν εσύ δε, αντέξεις χωρίς να κόψεις τις φλέβες σου και παρακολουθήσεις και τα 20 λεπτά, θα ολοκληρωθείς, θα φτάσεις στην "τελείωση" και θα δεις τον κύριο αυτό, χωρίς το κόκκινο φανελάκι. Ποια ανατροπή; Δεν υπάρχει λέμε, είναι ο κύριος με το φανελάκι και ο κύριος χωρίς το φανελάκι! Άφησε τη φαντασία σου αχαλίνωτη για τον συμβολισμό του έργου (η δική μου βαρέθηκε να τον περιμένει).

Άλλο λατρεμένο "έργο", ο "χυμός. Για την ακρίβεια οι χυμοί ήταν τρεις σε όλη την έκθεση, αλλά για ευνόητους λόγους αγαπητέ αναγνώστη δεν υπήρχε νόημα να βγάλω τρεις φωτογραφίες. Εδώ ο καλλιτέχνης παίρνει αυτά τα μπουκαλάκια, βάζει μέσα γλυκερίνη, βαφές τροφίμων και διάφορα άλλα υγρά και δημιουργεί το λεγόμενο "Manifestation Juice". Τα συμπεράσματα, δικά σας. Παρενθετικά να πω ότι δεν τον πρόσεξα τον πρώτο χυμό και παρ' ολίγο να τον κλωτσήσω. 

Τέλος, σας παρουσιάζω το "έργο" που λάτρεψα να μισώ. Πρόκειται για ένα κομμάτι χαρτί, κοινώς "πατσιαούρι" στο οποίο η καλλιτέχνις κόλλησε τσίχλες, οδοντόκρεμες, μανικιούρ και άλλα χρειώδη και φέρει τον τίτλο "Unused to". Αν δεν το έβλεπα κρεμμασμένο στην Γκαλερύ αυτή, θα έπαιρνα όρκο ότι είναι ένα από τα κατορθώματα των συμμαθητών μου όταν κάναμε στο Γυμνάσιο, Σχεδιασμό & Τεχνολογία. 

Τελοσπάντων, θαύμασα ό,τι ήταν να θαυμάσω κι έφυγα από την πινακοθήκη, προβληματισμένη για τους λάθος λόγους μάλλον. Μισοφαγωμένες πίτσες, τρεις άσπροι καμβάδες και λιβάδια που έφαγαν οι αγελάδες που έφυγαν και άλλα τέτοια τραγελαφικά, για μένα δεν είναι τέχνη. Κάπως έτσι θα ένιωσε εικάζω και η καθαρίστρια στην Ιταλία που πέταξε στα σκουπίδια "έργα τέχνης". 

Δεν ξέρω, ίσως να είμαι απόλυτη. Αλλά ίσως και να αγαπώ πολύ την τέχνη για να βάλω στο ίδιο καζάνι τους πιο πάνω, με ανθρώπους που το αυταπόδεικτο ταλέντο τους δημιούργησε αριστουργήματα. Έτσι κι αλλιώς, ουδέποτε δήλωσα οπαδός της άνευ όρων ελευθερίας της έκφρασης!